Varanidae
Waran stepowy varanus exenthematicus
Waran stepowy to duża jaszczurka z rodziny waranowatych.
Występowanie:
zachodnia i centralna Afryka, na południe od Sahary.
Waran to jaszczurka naziemna, jednak w naturze dużą część dnia spędza w wykopanych norach. Chroni się w nich przed zbyt wysoką temperaturą w ciągu dnia. Prowadzi dzienny tryb życia. Zamieszkuje głównie sawanny, czasem półpustynie i rzadkie lasy.
Wygląd zewnętrzny:
Jest to duża jaszczurka o masywnej budowie ciała. Posiada dosyć szeroką głowę, krótką szyję i masywny ogon bocznie spłaszczony, a także potężne łapy z długimi, ostrymi pazurami.
Język w ciemnym, najczęściej granatowym kolorze na końcu rozdwojony. Często wysuwany służy do rozpoznawania otoczenia. Skóra pokryta gładkimi łuskami w kolorze ciemnooliwkowym, z licznymi małymi, żółtymi plamkami na grzbiecie i bokach. Ogon w żółte pręgi.
Spód ciała i wewnętrzna strona łap w jasnym- żółtawym lub beżowym kolorze.
Długość ciała z ogonem dochodzi do 130 cm.
Masa ciała dorosłego osobnika wynosi ok. 5 kg.
Długość życia – do ok. 12 lat.
Zachowanie:
Warany to jaszczurki niezwykłe – ciekawskie i inteligentne, ruchliwe, zwinne i łagodne. Odpowiednio traktowane przez człowieka i mające dobre warunki do życia (odpowiednio wyposażone terrarium) – dają się łatwo oswoić.
Żeby to osiągnąć trzeba poświęcić im dużo czasu, a także okazać dużo serca i cierpliwości.
Warany są inteligentne i spostrzegawcze – a źle traktowane zapamiętują człowieka i okoliczności. Często potem reagują agresją. Najpierw ostrzegają – fukając i sycząc, a także nadymając się, chcąc odstraszyć potencjalnego przeciwnika.
Gdy czują się zagrożone mogą ugryźć, podrapać pazurami lub uderzyć ogonem, co w wykonaniu dużego, dorosłego osobnika jest bolesne.
Trzeba zaznaczyć, że agresja ZAWSZE jest wcześniej w jakiś sposób sprowokowana przez człowieka!
Dobrze traktowane (zgodnie z zasadą, że człowiek jest dla warana – a nie odwrotnie) i odpowiednio zaopiekowane, są łagodne i chętnie przebywają w towarzystwie opiekuna. Dają się brać na ręce, lub same na nie wchodzą, okazując w ten sposób swoje zaufanie.
Nie chowają się wtedy do nor czy kryjówek i dużo czasu spędzają obserwując otoczenie i reagując na to co się dzieje poza terrarium.
Niektóre nawet bawią się – co może wydawać się nieprawdopodobne u gadów. Ale można w internecie znaleźć filmiki pokazujące zabawy z plastikową butelką, patykiem czy inne 🙂
Żywienie:
Podstawą wyżywienia waranów są owady. Dotyczy to również DOROSŁYCH osobników – oczywiście ilość spożywanych owadów jest wtedy dużo większa, niż w przypadku maluchów.
Można podawać również:
- jaja przepiórcze surowe lub gotowane
- serca wołowe lub drobiowe (oczyszczone z tłuszczu)
- mysie noworodki (dorosłe myszy dla dużych osobników)
Dobrym dodatkiem i uzupełnieniem diety są np. ślimaki winniczki. Można je podawać w skorupkach, ponieważ żołądek warana ma bardzo silne soki żołądkowe, które z łatwością rozpuszczą skorupkę. Będzie ona dodatkowym źródłem wapnia.
Również podawać można dżdżownice – ale tylko z ogrodów, gdzie w ziemi nie ma środków chemicznych.
Zdrowie i opieka:
Zdrowie i życie każdego gada który jest pod opieką człowieka – zależy od jego wiedzy i poczucia odpowiedzialności.
Warany są bardzo wrażliwe na błędy hodowlane i najczęściej przypłacają je ciężką chorobą lub śmiercią…
Najczęstsze błędy to:
- nieodpowiednie terrarium i warunki w nim (zwłaszcza ZBYT NISKA WILGOTNOŚĆ)
- nieodpowiednia dieta (zbyt dużo białka w pokarmie)
- lekceważenie pierwszych oznak choroby
- niewiedza i nieumiejętność postępowania
Pierwsze objawy KAŻDEJ choroby to:
- odmowa przyjmowania pokarmu
- chowanie się w chłodne miejsca lub do kryjówek
- układanie się z położoną główką i zamkniętymi oczkami (ospałość)
Jeśli w/w objawy utrzymują się przez kolejne 2-3 dni konieczny jest kontakt z lekarzem – najlepiej specjalistą od gadów.
Choroby i urazy:
Najczęstszym URAZEM są rozległe oparzenia grzbietu. Spowodowane są nieprawidłowo zrobionym ogrzewaniem terrarium. Najczęściej jest to zbyt nisko umieszczona jedna grzewcza.
PRAWIDŁOWE ogrzewanie to kilka grzewczych o słabszej mocy, rozmieszczonych w kilku punktach tak, aby dawały odpowiednio wysoką temperaturę na wyspie ciepła i ogrzewały na niej całe ciało tej dużej jaszczurki.
Najczęstsze CHOROBY to:
- krzywica i jej ciężka postać MBD – brak lampy UVB, niepodawanie wapnia jako suplementu i jego niedobór w pokarmie
- pasożyty przewodu pokarmowego – karmienie owadami z „brudnej” hodowli, kontakt z innym chorym zwierzęciem
- martwica ogona, palców lub innych części spowodowana pozostaniem zaległej wylinki w tych miejscach ( zbyt niska wilgotność w terrarium)
NAJPOWAŻNIEJSZA CHOROBA to uszkodzenie nerek, a w następstwie tego DNA MOCZANOWA.
Najczęstsze przyczyny to:
- ZBYT MAŁA wilgotność w terrarium, powodująca szybkie odwodnienie organizmu
- nieodpowiednia dieta – za dużo białka w podawanym pokarmie
- a także:
- zatrucia
- podawanie nieodpowiedniego antybiotyku
- zakażenia bakteryjne i wirusowe
Objawy to:
- wychudzenie – chudsze tylne łapy i podstawa ogona
- odmowa przyjmowania pokarmu
- osowiałość spowodowana WIELKIM BÓLEM
- obrzęki
- wzmożone pragnienie
- porażenia i niedowłady kończyn
A w ciężkich przypadkach duszność i objawy zapalenia płuc.
Dna moczanowa jest praktycznie nieuleczalna, można tylko zahamować jej postępowanie. Dlatego tak ważne jest stworzenie waranowi odpowiednich warunków i opieki. Każda zmiana zachowania i wyglądu jaszczurki może być początkiem groźnej choroby. Dlatego po krótkiej obserwacji należy skontaktować się z lekarzem, specjalistą od gadów.
Terrarium – wyposażenie:
Waran to duża jaszczurka więc trzeba liczyć się z tym, że docelowe terrarium dla dorosłego osobnika powinno być odpowiednio duże.
Dla dorosłego warana rozmiar to 300 x 150 x 150 cm i jest to ABSOLUTNE MINIMUM.
Przejściowe terrarium dla malucha i podrostka to 150 x 80 x 80 cm
WYPOSAŻENIE.
Terrarium powinno być tak wyposażone, żeby warunki w nim były jak najbardziej zbliżone do warunków w naturze.
- lampy grzewcze – odpowiednia ich ilość i moc
- lampa UVB najlepiej świetlówka czyli rurka 10.0 ze względu na rozmiar terrarium bo będzie większy zasięg promieni, punktowo metahalogen, albo ostatecznie żarówka 10.0 o mocy 25 wat plus rurka 10.0
- gruba warstwa podłoża – najlepiej mieszanka ziemi z piaskiem (najlepiej ok. 60 cm grubości)
- kryjówka dostatecznie duża, żeby waran mógł się swobodnie w niej schować i obrócić
- duże naczynie na wodę
- duże konary lub półki na które może się wdrapać
Można ew. posadzić miejscami trawę, a także dodać kamienie, bo chodząc po nich będzie mógł ścierać pazury.
TEMPERATURA I WILGOTNOŚĆ.
Temperatura i wilgotność są niezwykle ważne dla życia i zdrowia warana – co jest opisane i uzasadnione w części tego opisu o chorobach.
W warunkach naturalnych w Afryce, temperatura ma wpływ na zachowanie warana i jego zwyczaje. Od rana do pewnego momentu wygrzewa się on na słońcu, a gdy temperatura maksymalnie wzrośnie- nawet do 50 st. C, waran chowa się w wykopanych norach, przeczekując tę gorącą porę.
Niektórzy hodowcy zalecają taką temperaturę w najcieplejszym miejscu – czyli na tzw. wyspie ciepła, pod grzewczą. Ale wtedy trzeba JEDNOCZEŚNIE zapewnić waranowi takie warunki, żeby mógł się przed nią schować. Czyli najlepiej grubą warstwę podłoża, w którym będzie mógł kopać nory i chować się w nie.
Podłoże to ZAWSZE powinna być mieszanka ziemi z piaskiem w takich proporcjach, żeby wykopane nory nie zapadały się. Oczywiście podłoże powinno być stale wilgotne.
Przyjmuje się, że powinno mieć grubość 60 cm.
Niestety nie każdy z opiekunów jest w stanie zapewnić waranowi takie optymalne warunki, tzn. tak grubą warstwę podłoża, ponieważ jego waga jest bardzo duża.
W takim wypadku można dać mniejszą grubość – ale zawsze musi to być mieszanka ziemi z piaskiem, ponieważ ułatwia ona utrzymanie w terrarium wymaganej wilgotności.
Można wtedy zmniejszyć temperaturę na wyspie ciepła do 40 st. C, jeśli waran nie może kopać nor.
Poza wyspą ciepła temperatura powinna wynosić:
- w najchłodniejszym miejscu 25 st. C
- w nocy 22- 24 st. C
WILGOTNOŚĆ w terrarium powinna być stale utrzymywana na wysokim poziomie – 60% powietrze, a podłoże nawet ok. 100%.
Utrzymać odpowiednią wilgotność jest trudno . Pomoże w tym stale wilgotne i właściwe podłoże – wielokrotnie spryskiwane w ciągu dnia, a także spryskiwanie wyposażenia.
NIE POWINNO SIĘ:
- trzymać warana na zbyt SUCHYM podłożu (sam piasek, torf, drewienka)
- trzymać warana na zbyt CIENKIEJ warstwie podłoża
- stosować ogrzewania OD SPODU (maty czy kable grzewcze NIE) – w naturze warany grzeją się od słońca – czyli Z GÓRY!!
ŻYCIE I ZDROWIE warana zależy od wiedzy, serca i odpowiedzialności jego opiekuna. Pamiętajmy, że on nie ma nikogo innego….
Opracowanie:
ewkagamma na podstawie Wikipedia, Medianauka, częściowo tcp, rozmowy z wieloletnimi hodowcami zdrowych waranów.
Cennych informacji i wskazówek udzielił dr. Łukasz Skomorucha z lecznicy Salvet w Warszawie.